Świat w pigułce

Słysząc słowo „gejsza” zapewne widzimy oczami wyobraźni piękną, enigmatyczną Japonkę w tradycyjnym kimonie i twarzą skrytą za białym jak śnieg makijażem. Na tym jednak kończy się wiedza większości ludzi na temat tych tajemniczych kobiet. Jakie sekrety skrywają więc gejszę? Przekonajmy się.

Gejsza – geneza zawodu

Japońska nazwa „Geisha” pochodzi z połączenia słowa „Gei”, czyli sztuka z „Sha” oznaczające osobę. Zawód ten wywodzi się od japońskich błaznów nazywanych Taiko-mochi. Początkowo byli nimi tylko mężczyźni, którzy zabawiali gości w domach publicznych. Później do zawodu tego dołączały kobiety nazywane „onna-geisha” czyli gejsza kobieta. Pierwsze gejsze wywodziły się głównie ze środowiska prostytutek. Pierwszą kobietą nazywaną gejszą była prostytutka o imieniu Kikuya, która pojawiła się ona około 1750 roku.

Jak zostać gejszą?

Przed wojną małe dziewczynki (w wieku około 4 lat) były sprzedawane do okiya, czyli  domu dla gejsz, prowadzony przez geiko czyli doświadczoną i samodzielną gejszę. Tam następnie przechodziły szkolenie i zostawały gejszami. Współcześnie kobiety same decydują, czy chcą nimi być. By zacząć szkolenie, należy przejść rozmowę kwalifikacyjną z właścicielką okiya. W mieście Kioto dziewczyna zaczyna naukę w wieku 16 lat, a Tokio dwa lata później. Szkolenie składa się obecnie z kilku etapów. Na pierwszym etapie młoda gejsza nazywana jest shikomi. Większość jej pracy sprowadza się do asystowania starszym stażem gejszom, pomagania im przy makijażu i stroju. Musi ona również wykonywać różne prace domowe i uczęszczać na naukę tańca i gry na instrumencie. Etap ten trwa około pół roku i podczas jego trwania dziewczynom nie wolno kontaktować się z rodzinom i przyjaciółmi. Drugi etap to Minarai, czyli szkolenie na maiko – gejsze praktykantkę. Młoda gejsza bierze wówczas udział w przyjęciach głównie jako obserwatorka. Kolejny etap nazywany jest misedashi. Jest to debiut młodej maiko. Po nim zostaje jej przydzielona starsza stażem kobieta nazywana onee-san, czyli starszą siostrą. Przedstawia ona młodszą koleżankę niektórym swoim klientom, a później zabiera ich na przyjęcia, aby mogła ona nabrać praktyki poprzez obserwowanie starszej gejszy w pracy. Maiko przyjmuję również swoje profesjonalne imię, które ma przynieść jej szczęście. By tak sie stało musi ono jednak zawierać element nazwy okiya, czyli domu w którym uczy się zawodu. Z czasem makio zaczyna sama uczęszczać na przyjęcia. Ten okres trwa około 5 lat. Potem staje się na samodzielną gejszą zwaną geiko. Może ona wówczas opuścić okiyo i rozpocząć samodzielną pracę.

Prostytutka czy artystka?

Początkowo gejsze oferowały usługi seksualne, jednak w wyniku protestów i skarg zawodowych prostytutek powstały ścisłe zasady regulujące zawód gejszy (m.in. zakaz sypiania z klientami). Współczesne wyobrażenie gejszy jako prostytutki wywodzi się z czasów okupacji Japonii przez wojska amerykańskie. Żołnierze korzystali wówczas z usług prostytutek jedynie wystylizowanych na gejsze. Próżno było wówczas słuchać prawdziwych gejsz. Czym jednak zajmują się autentyki? Kobiety te są znane ze swoich artystycznych talentów i zdolności zabawiania klientów poprzez śpiew, taniec i grę na instrumencie, ale przede wszystkim ze swoich umiejętność konwersacji. W XIX wieku tylko one były one nawet na tyle wykształcone, by prowadzić rozmowy z przedstawicielami świata polityki czy handlu. Gejsza potrafi również poprowadzić ceremonie parzenia i picia herbaty.

Czasy współczesne

Gejsze pozostają do dziś symbolem japońskiej kultury przez co cieszą się dość sporym szacunkiem. Są one żywym reliktem historii, piękną pamiątką po epoce, która już dawno minęła. Współczesnym kobietom ciężko jednak zaakceptować surowe zasady gejsz, dlatego przyszłość tego zawodu stoi dziś pod znakiem zapytania. Tradycja jaką uosabiają nie pozwoli jednak gejszom zbyt szybko stać się jedynie wspomnieniem po minionych czasach.